10 x werken aan de woordenschat

Je bent nooit te oud om te leren. Zeker als het om woordenschat gaat, maar als je het mij vraagt kun je er ook niet vroeg genoeg mee beginnen. Naarmate je kind ouder wordt, groeit zijn woordenschat natuurlijk vanzelf mee. Maar het vergroten van de woordenschat van kinderen wordt op school toch redelijk wat aandacht aan besteed. En wist je dat je er zelf thuis ook aan bij kan dragen ?

Kleuters in groep 1 begrijpen gemiddeld ongeveer 4000 woorden, waarvan ze er 2000 al actief gebruiken tijdens hun gesprekken. In groep 8 is dit gemiddeld 24.000 begrepen woorden en 15.000 woorden waarvan je kind gebruik maakt. Een ruime woordenschat is belangrijk voor het hele schoolsucces van een kind. Vandaar dat ik in deze blog tips deel om een bijdrage te leveren in het vergroten van de woordenschat van een kind.

Boeken (voor)lezen

Boeken lezen is uiteraard goed voor het opbouwen van een woordenschat. Soms is het verstandig om de tekst een beetje naar het (luister)niveau van kinderen aan te passen. Let er op dat de verhalen voor kinderen tot 2 á 3 jaar niet te lang wordt en de woorden niet te ingewikkeld zijn. Voor iets oudere kinderen kun je gerust een wat langer verhaal gebruiken of wat moeilijkere woorden in de verhaaltjes gebruiken. Als de mogelijkheid er is, is minimaal een kwartiertje per dag (voor)lezen een goede richtlijn voor het opbouwen van een goede woordenschat. Maak er bijvoorbeeld een momentje van voor het slapen gaan.

Aandacht voor elkaar

Uiteraard is dit een hele belangrijke. Waar aandacht is voor het kind wordt geleerd. Wanneer je samen speelt, samen kletst, samen tv kijkt, samen eet en ga zo maar door. Pak bijvoorbeeld de Lego erbij en maak samen een kunstwerk. Benoem hierbij wat jij doet en overleg ook wat je kind in gedachten heeft. Zo kun je samen in gesprek en bouw je naast de woordenschat ook aan het zelfvertrouwen van het kind. En soms moet je gewoon je werkzaamheden even neerleggen als je eigenlijk ergens anders mee bezig bent. Hoe moeilijk het soms natuurlijk ook kan zijn om even datgene neer te leggen waar jij druk mee bent, terwijl je kind je wat belangrijks wilt vertellen. Maar op deze manier vergroot je het zelfvertrouwen van het kind en zal het ook gemotiveerder zijn om zelf te proberen. Goede complimenten zullen ook helpen om dit zelfvertrouwen te vergroten.

Woordkaartjes

Van woordkaarten maken wij veel gebruik op het kinderdagverblijf. Zo schreef ik ook in de blog over het maken van een thematafel dat dit een must is als je werkt met thema’s. Op deze manier kun je de belangrijkste woorden regelmatig herhalen en zullen de kinderen de belangrijkste woorden kennen of in elk geval herkennen als je ze in de toekomst benoemd.

Praten, praten en nog eens praten…

Praten is een van de belangrijkste dingen als het gaat om het vergroten van de woordenschat. Benoem alles wat je ziet en doet. Probeer dit zoveel mogelijk te doen, want eigenlijk kan je bij bijna alles vertellen wat je doet. Ga je de tafel dekken ? Vertel wat je op tafel zet zo leert je kindje alle voorwerpen al die je op tafel zet.

Herhaling is goed

Pff, je denkt waarschijnlijk zelf na de tiende keer hetzelfde boekje lezen dat je kind er wel klaar mee zal zijn, maar juist dan zijn ze aan het leren. Het schijnt dat je kind met een keer of 9 à 10 herhalen het woord pas leert. Vaak hetzelfde boekje lezen, dezelfde film kijken of hetzelfde liedje zingen is dus juist heel leerzaam.

Praatplaatjes

Als je het aan mij vraagt is dit een hele goede manier om de woordenschat van een kind te vergroten. Je kunt hierbij als eerste vragen wat een kind al weet van dit plaatje (en dus ook het thema) en daarna kan je aan de slag gaan om nieuwe woorden aan de woorden te koppelen die het kind al kent. Op deze manier blijven de woorden beter en vaak ook sneller hangen.

Educatieve schermtijd

Beeldschermen worden steeds meer gebruikt en ook op een steeds jongere leeftijd. Iedereen heeft daar natuurlijk wat over te zeggen, maar wist je dat deze schermtijd ook op een educatieve manier kan worden gebruikt ? Zo zijn er verschillende apps en websites die helpen met het ondersteunen van de woordenschat van kinderen. Zo kun je op Squla van WoordExtra gebruik maken. Daar kunnen kinderen van groep 1 en 2 oefenen met het verbreden van hun woordenschat.

Woorden combineren

Woorden met elkaar leren associëren is belangrijk. Zorg er dus voor dat je bij een thema ook een spelletje doet waarbij je dit doet. Zoek bijvoorbeeld 3 of 4 woorden bij elkaar die je samen combineert. Heb je het thema huis ? Kies dan voor bijvoorbeeld: het huis – de deur – het raam – het dak. Op die manier weten kinderen dat deze dingen bij elkaar horen. En zoals ik eerder al noemde, wanneer kinderen al een aantal woorden kennen die erbij passen dan zullen ze de nieuwe woorden vaak sneller onthouden. Hierbij kun je gebruik maken van de woordkaartjes, maar ook andere manieren zijn natuurlijk mogelijk zoals bijvoorbeeld een kwartet spelletje.

Maak het visueel

Als je een woord hoort waarvan je totaal niet weet wat het is dan ga vraag je jezelf vaak ook af wat dit dan is. Ik moet eerlijk zeggen dat Google op zo’n moment vaak geraadpleegd wordt. Dit geldt natuurlijk ook voor kinderen. Als jij nog nooit een olifant hebt gezien dan is het leuk als je het liedje “olifantje in het bos” zingt, maar dan zul je het woord al snel weer naast je neerleggen aangezien je het nergens aan kunt koppelen. Pak er eens een bak met speelgoed bij en laat de dieren zien waar je over zingt of laat plaatjes zien van wat nu precies het verschil is tussen een politieauto en een brandweerauto. Dit maakt het leren voor kinderen vele malen interessanter.

Zing en dans

Voor kinderen die dol zijn op zingen en dansen is muziek ook een goede manier om de woordenschat te verbeteren. Persoonlijk vindt ik dat wanneer je een liedje zingt met  kinderen tot in elk geval groep 1 á 2 dat gebaren de liedjes ondersteunen. Dan kom ik weer een beetje terug op het vorige punt “maak het visueel”. Maak de gebaren van de regen als je zingt over regen en doe de dieren na uit het liedje “Ze kunnen zeggen wat ze willen…”. Daarnaast vinden de kinderen de liedjes dan vaak ook veel interessanter en dus leren ze er weer meer van.